گیت (Git) چیست؟
با اختلاف، گیت (git) پر کاربردترین سیستم کنترل ورژن (VCS) در دنیاست. گیت در سال 2005 توسط Linus Torvalds خالق شهیر کرنل سیستم عامل لینوکس توسعه داده شد و بصورت اپن سورس در دسترس است. تعداد بسیار زیادی پروژه چه اپن سورس و چه پروژه های تجاری در حال استفاده از گیت به عنوان ورژن کنترل هستند. این سیستم روی رنج وسیعی از سیستم عامل ها و IDE (Integrated Development Environment) ها امکانات فوق العاده خود را در اختیار برنامه نویسان قرار میدهد.
گیت بدلیل استفاده از معماری توزیع شده برای تاریخچه نسخه ها(Distributed Architecture) در ساختار خود در دسته DVCS ها قرار میگیرد (Distributed Version Control System). دسته دیگر سیستم های ورژن کنترل آنهایی هستند که تمامی تاریخچه نسخه ها را در یکجا نگهداری میکنند که مثالی از این دسته سیستم Subversion است. در گیت هر رونوشت از سورس کد که برنامه نویسی روی آن کار میکند میتواند حاوی کل تغییرات سورس کد باشد و این بر خلاف سیستم های متمرکز منحصر به سورس کد خاصی نیست.
علاوه بر توزیع شده بودن، گیت سیستمی با کارایی، امنیت و انعطاف پذیری بالاست.
سیستم های کنترل ورژن را سیستم های مدیریت سورس کد یا SCM نیز میگویند.
کارایی (Performance)
در مقایسه با سیستم های مشابه، گیت کارایی بسیار بالایی را به تیم های نرم افزاری ارائه میکند. اعمالی مانند Commiting، Branching، Merging، و مقایسه نسخه های قبلی با یکدیگر همگی طوری توسعه داده شده که کارایی سیستم را هرچه بیشتر بالا ببرد. الگوریت پیاده شده در ساختار گیت (Git) با استفاده از دانش عمیق سازندگانش از ساختار درختی متداول سورس کد ها و نحوه اصلاح این سورس کد در طول زمان و الگوهای مورد استفاده اش باعث این کارایی بالا شده است.
گیت بر خلاف خیلی از سیستم های ورژن کنترل، هنگام تعیین مکان ذخیره سازی و سیستم درختی تاریخچه ورژن، اصلا به نام فایل ها توجهی نمیکند بلکه تمرکز خود را بر روی محتویات این فایل ها قرار میدهد و بدین صورت در برابر اشتباهات متداول مصون میشود، چون فایل های سورس کد بصورت مداوم تغییر نام میدهند و یا جابجا میشوند و غیر قابل استناد هستند. فایل های مخزن (Repository) گیت از 3 خاصیت delta encoding، فشرده سازی و همچنین ذخیره فهرست محتویات و version metadata object ها بطور همزمان استفاده میکند تا کارایی را هرچه بیشتر بالا ببرد.
همچنین نباید استفاده از سیستم توزیع شده را در افزایش چشمگیر کارایی گیت از نظر دور کرد.
برای مثال Alice که یک برنامه نویس است تغییراتی در سورس کد میدهد و به نسخه 2.0 که نسخه بعدی نرم افزار است چند امکان (feature) اضافه میکند، سپس این تغییرات را با توضیحی commit میکند. او سپس یک امکان دیگر هم اضافه میکند و آن را هم مثل قبلی commit میکند. طبیعتا این کامیت ها به عنوان قسمت های کاری مختلف در تاریخچه ورژن نگهداری میشود. سپس Alice به سراغ نسخه 1.3 همان نرم افزار رفته تا اشکالی (Bug) را که فقط نسخه های قدیمی تر را دچار مشکل میکند برطرف کند. هدف از این کار Alice اینست که تیم نرم افزاری بتواند قبل از آماده شدن نسخه 2.0، نسخه ای را به عنوان نسخه 1.3.1 ارائه کند. پس از رفع باگ Alice میتواند دوباره به شاخه (branch) شماره 2.0 بازگردد و به اضافه کردن feature ها ادامه دهد و تمام این مراحل میتواند بدون دسترسی به اینترنت و شبکه انجام شود، خیلی سریع و قابل اتکا. او میتواند حتی همه این کارها را وقتی داخل هواپیما است انجام دهد و زمانی که آماده بود که تمامی این تغییرات را که commit کرده به مخرن (repository) گیت ریموت ارسال کند فقط با یک دستور push این کار انجام میشود.
ایمنی (Security)
گیت به صورتی طراحی شده که صحت عملکرد سورس کد در بالاترین سطح اولویت قرار داشته باشد. محتوای فایل ها و ارتباط صحیح میان فایل ها و دایرکتوری ها، نسخه ها، تگ ها و کامیت ها، همگی در repository های گیت با استفاده از یک الگوریتم هش رمزگذاری (Secure Hashing Algorithm) به نام SHA1، به خوبی ایمن میشود. این مکانیزم از تاریخچه تغییرات سورس کد در برابر تغییرات اتفاقی و خرابکارانه محافظت میکند و تضمین میکند که این تاریخچه همیشه با صحت، قابل ردیابی باشد.
گیت خیال شما را از بابت دسترسی به تاریخچه معتبری از تغییرات سورس کد آسوده میکند.
بعضی از رقبای گیت، هیچ محافظتی از سورس کد شما در برابر تغییرات مخفیانه انجام نمیدهند و این آسیب پذیری برای سازمان هایی که وابستگی شدیدی به نرم افزارهای خود دارند، بسیار خطرناک است.
انعطاف پذیری (Flexibility)
یکی از مهمترین نکات مثبت گیت (Git) انعطاف پذیری آن است. این خاصیت چند وجه دارد:
- پشتیبانی از انواع توسعه نرم افزاری غیر خطی (nonlinear)
- کارایی بالا در پروژه های کوچک و بزرگ
- سازگاری زیاد با سیستم ها و پروتکل های مختلف
گیت بر خلاف SVN به صورتی طراحی شده که از قابلیت های branching و tagging بصورت first-class citizen پشتیبانی میکند و عملیات هایی که بر روی branch ها و تگ ها انجام میشود (مانند merging و یا reverting) هم جزو تاریخچه تغییرات ضبط و نگهداری میشود در صورتی که خیلی از سیستم های کنترل ورژن از این قابلیت پشتیبانی نمیکنند.
ورژن کنترل با استفاده از git
امروزه گیت بهترین انتخاب برای تیم های نرم افزاری امروزه است. با درنظر گرفتن اینکه تیم های مختلف نیازهای متفاوتی دارند و هرکدام باید برای انتخاب سیستم ورژن کنترل بررسی های خود را انجام دهند، در اینجا دلایل اصلی برتری گیت به سیستم های مشابه را شرح میدهیم:
گیت سیستم مناسبی است
گیت عملکرد بالایی دارد، پربازده است و ایمنی و انعطافی را که تیم ها و دولوپرها به آن نیاز دارند در خود دارد. همگی این موارد در قسمت هایی ابتدایی مقاله به تفصیل شرح داده شد. در عمل هم تیم های نرم افزاری بسیاری، گیت را به رقبایش ترجیح داده و از آن استفاده میکنند.
گیت پیش فرض سیستم های ورژن کنترل است
گیت (git) متداول ترین سیستم در میان همرده های خودش است.
درصد بالایی از دولوپرها تجربه کار با گیت را دارند و همچنین خیلی از برنامه نویسان تازه کار در میان سیستم های ورژن کنترل تنها میتوانند با گیت کار کنند. به همین دلیل شرکت هایی که میخواهند از یک سیستم ورژن کنترل دیگر به گیت (git) مهاجرت کنند میتوانند به مقدار زیادی در آموزش برنامه نویسان صرفه جویی کنند زیرا خیلی از این افراد نیازی به آموزش ندارند.
علاوه بر تعداد زیاد برنامه نویسانی که به git مسلطند، متداول بودن گیت باعث میشود که درصد بالایی از ابزارها و خدمات نرم افزاری third party مانند IDE ها، نرم افزارهای ردیابی پروژه مانند Jira و خدمات میزبانی کد Bitbucket با گیت سازگار باشند.
اگر شما تازه به جمع برنامه نویسان پیوستید و میخواهید دانش و تجربه خود را در مورد ابزارهای توسعه نرم افزار افزایش دهید، گیت (Git) حتما باید جزو برنامه هاتان باشد.
گیت یک پروژه متن باز (open source) با کیفیت است
گیت (Git) یک پروژه متن باز (open source) است که بیش از یک دهه به خوبی ساپورت و سرپرستی شده است. سرپرستان پروژه گیت نشان داده اند که قادرند تعادل خوبی میان برطرف کردن نیازهای بلند مدت کاربران و افزایش مداوم کارایی نسخه های فعلی ایجاد کنند. خاصیت پروژه های متن باز اینست که کیفیت آنها رو میتوان به دقت ارزیابی کرد و گیت از این آزمون سربلند بیرون آمده و بیزنس های زیادی بر اساس این کیفیت، مدیریت ورژن کنترل خود را به گیت (git) سپرده اند.
گیت از جامعه حمایتی (community support) پرتعداد کاربر محوری برخوردار است. مستندات گیت بسیار زیاد و با کیفیت است که شامل تعداد زیادی کتاب، دوره های آموزشی و وب سایت است. همچنین تعداد زیادی پادکست و آموزش های ویدیویی نیز در این زمینه وجود دارد.
خاصیت متن باز (open source) بودن اینست که برنامه نویسان غیر تجاری و کسانی که بصورت غیر حرفه ای دولوپ انجام میدهند میتوانند بدون پرداخت هزینه ای از امکانات آن استفاده کنند. گیت جانشین خلف نسل قبلی سیستم های ورژن کنترل اوپن سورس SVN و CVS است.
انتقادها از گیت
یک انتقاد متداول از گیت اینست که یادگیری آن آسان نیست و همچنین چون نامگذاری عملیات در این سیستم با سیستم های دیگر خیلی متفاوت است، بعضی از اصطلاحات در گیت برای تازه کاران و کاربرانی که از سیستم های دیگر به گیت مهاجرت کردند نا آشناست. برای مثال revert در گیت معنای کاملا متفاوتی از revert در SVN و CVS دارد. گرچه گیت سیستم فوق العاده ای است و امکانات فراوانی در اختیار کاربرانش قرا می دهد اما یادگیری استفاده از این امکانات نیازمند صرف زمان است، اما باید دانست زمانی که صرف یادگیری گیت میشود در برابر زمانی که توسعه دهندگان با استفاده از آن میتوانند صرفه جویی کنند بسیار ناچیز است.
برای تیم هایی که در حال استفاده از سیستم های متمرکز ورژن کنترل (non-distributed CVS) هستند، داشتن یک مخزن (repository) متمرکز یک مزیت فوق العاده به نظر میرسد. اما با اینکه گیت یک سیستم غیر متمرکز است، تیم ها میتوانند همچنان یک مخزن کانونی و رسمی داشته باشند که تمامی تغییرات نرم افزار در آن ثبت و ذخیره شود. اگرچه چون در گیت مخزن هر برنامه نویس کامل است، نیازی به استفاده از مخزن مرکزی برای صحت سنجی و تکمیل این مخازن نیست. بدیلی خاصیت عدم تمرکز هنگامی که برنامه نویسان آفلاین هستند هم میتوانند در پروسه دولوپ مشارکت کنند.
پس از تمام این توضیحات، احتمالا برایتان روشن شده که چرا استفاده از گیت (Git) اینهمه متداول شده و چرا شما به عنوان یک برنامه نویس حتما باید از این سیستم استفاده کنید
